11 outdoor activiteiten

1. Spot de herten in actie

De stilte wordt verbroken door intense oergeluiden. Een diepe indruk laten ze achter, de brullende en pronkende edelherten. Op veel plekken in Denemarken kun je in de nazomer en vroege herfst meemaken hoe de mannetjes indruk proberen te maken op de vrouwtjes en hun territorium verdedigen. Het paarseizoen duurt ongeveer een maand. Een prachtige omgeving om maar liefst vier soorten herten - van vaak heel dichtbij - te zien, is het Haderslev Jægersborg Deer Park, kortweg Dyrehaven genoemd, op 15 km ten noorden van Kopenhagen. De kans is hier groter dat je herten ziet, dan dat je er geen ziet. Of ga naar Thy Oxbøl en het Slotved Forest in Jutland. De natuurgebieden zijn natuurlijk ook prachtig om de herten te zien buiten de paartijd.

2. Bewonder de Zwarte Zon

Binnen een half uur net voor zonsondergang verzamelen tot zo'n één miljoen spreeuwen zich bij de Waddenzee in Zuidwest-Jutland. Ze laten een hele bijzondere 'luchtdans' zien, de zogenaamde 'Zwarte Zon' (Sort Sol op zijn Deens). Twee keer per jaar kun je het zelf van dichtbij meemaken: in het vroege voorjaar, van maart tot medio april, en in de herfst, van begin september tot midden november. Wil je je kans verhogen en gelijk meer weten over dit bijzondere ritueel? Maak dan een Sort Sol 'starling' safari met een gids.

3. Spot zeehonden en kleine walvissen: bruinvissen

Zeehonden en bruinvissen komen graag in de Deense wateren. De marsvin, zoals de bruinvis in Denemarken wordt genoemd, heeft zelfs de hoogste concentratie ter wereld in de Deense Lillebælt. Met wat geluk kun je de kleine walvissoort, die in het uiterlijk misschien meer lijkt op een dolfijn, zelfs tijdens een strandwandeling of veerboottocht zien. Het is dus zeker de moeite waard om je ogen regelmatig goed op het water te richten... 

Zeehonden laten zich vooral in het water en tijdens het uitrusten op droge stukken land, landtongen en eilandjes zien. Op sommige plekken in Denemarken kun je zelfs wel zeehondenkolonies aantreffen.

Waar kun je de zeehonden zien?
De gewone gespikkelde zeehond is de meest voorkomende soort in Denemarken. Deze zeehond komt vooral in het waddenzeegebied voor de kust van Jutland voor, in het Skagerrak, Limfjord en Kattegat. Maar ook in de Sont en de Oostzee leven zeehonden. In 2005 – toen vond er een telling plaats – leefden er 12.000 gewone zeehonden in de Deense wateren. 

De grijze zeehond leeft in de Deense Waddenzee. Via het Waddenzeecentrum kun je een zeehondensafari boeken. Tevens zijn er grijze zeehonden bij Rødsand (Falster), op Anholt en Læsø in het Kattegat en er is een (kleine) kans om de grijze zeehond bij Saltholm in de Sont te zien. 

Of ze makkelijk te zien zijn? De gewone zeehond kan anderhalve meter lang en 75 kilogram zwaar worden; de grijze zeehond is zelfs nog wat groter. 

Walvissafari
Met uitzondering van Bornholm komt de bruinvis - de kleinste tandwalvis van de Noordzee - overal in de Deense wateren voor. Door zijn markante driehoekige rugvin, die hij snel beweegt, is de bruinvis (marsvin op zijn Deens) gemakkelijk te herkennen tijdens zijn jacht op haring dicht bij het wateroppervlak. Hij zwemt vaak in groepjes van twee tot vijf, maar gaat ook regelmatig in zijn eentje op pad. 

De Lillebælt heeft een van de hoogste concentraties walvissen ter wereld. Van de ongeveer 400.000 bruinvissen in West-Europa leven er zo'n 40.000 in het Kattegat en de Lillebælt. Hij behoort tot de kleinste walvissen ter wereld en kan 180 centimeter lang en ongeveer 60 tot 70 kilogram zwaar worden. Vanaf Esbjerg, Hirtshals, Kerteminde, Middelfart, Fredericia en Grenaa maak je de meeste kans om ze te zien en mee te gaan op een walvisexcursie, waarbij je gelijk meer leert over deze kleine tuimelaars. 

4. Ga fossielen zoeken

In Denemarken kun je jaarrond - gratis en heerlijk in de buitenlucht - fossielen zoeken. Langs de kustlijnen van verschillende fjorden en op vele stranden zijn fossielen van bijvoorbeeld zee-egels en inktvissen te vinden. Of versteende mosselen, haaientanden of scharen van een krab. 

Bekende vindplaatsen voor fossielen zoeken in Denemarken zijn:

• Møns Klint op het eiland Møn en Stevns Klint, beide in Zuid-Seeland
• Sønderby Klint en Røjle Klint op Funen
• Karlby Klint in Oost-Jutland
• Het eilandje Fur in het Limfjord in Noord-Jutland 
• In het natuurpark Lillebælt zijn vooral Trelde Næs (op een uurtje rijden van LEGOLAND®) en Røjle Klint ideale plekken voor een fossielenspeurtocht

Leuke tip: bij het GeoCenter Møns Klint kun je onder begeleiding van een natuurgids een tocht door de omgeving van de indrukwekkende Møns Klint krijtrotsen maken. Je kunt er ook meer aan de weet komen en vragen stellen over je eigen fossielen vondsten - of wat je nou precies moet zoeken, tijdens zo'n fossielenjacht. Ook Faxe Kalkbrud, eveneens op Seeland, biedt de mogelijkheid om samen met een gids op zoek te gaan naar fossielen. Het verleden komt hier tot leven op de meer dan 63 miljoen jaren oude bodem. 

Mag je gevonden fossielen meenemen?
Ja, fossielen die los liggen (bijvoorbeeld op het strand) en dus zonder uithakken kunnen worden meegenomen, mag je zelf meenemen, tenzij je zo gelukkig bent dat je een ongewoon voorwerp vindt. Bijzondere fossielen tellen als Danekræ en behoren tot de Deense staat. Je kunt het fossiel in zo'n geval inleveren bij museum door heel het land, waarna je meestal een vindersloon ontvangt. 

Of het wel eens gebeurt? Zo'n bijzondere vondst? In 2007 stapte een 14-jarige toerist in een diepe modderpoel op het strand van Møns Klint - in de modder van zijn rubberen laars zat een 70 miljoen jaar oude dinosaurustand!

Hak overigens nooit zelf in de natuur of rotsen. Uitsluitend onder begeleiding van een erkende gids is dit op beperkte plaatsen toegestaan. Wees bovendien voorzichtig bij kliffen: de aarde kan verschuiven. 

5. 'Goud' zoeken 

Ga op zoek naar je eigen klompje 'Deens goud', zoals amber (rav op zijn Deens) ook wordt genoemd. Er is wat kennis, geduld en vaak een portie geluk voor nodig om amber, of barnsteen, te vinden. Voor de kennis helpen we je hier vast op weg. 

Het ideale barnsteenweer
In feite kun je langs alle kustlijnen in Denemarken amber vinden. Maar daar waar de branding altijd stevig is en het vaak hard waait, is de kans het grootst. Bijvoorbeeld langs de kust van West-Jutland. Ook de kusten langs het Kattegat en de Oostzee bieden goede vindkansen. Kies hier uit leuke excursies, als je liever op pad gaat voor een amber safari met gids.

ZOEKTIPS: bij harde wind wordt barnsteen losgeslagen van de zeebodem en bij het daaropvolgende rustige weer kan barnsteen op het strand aanspoelen, samen met zeewier, kiezelsteentjes en wrakstukken. Tijdens de overgang van vloed naar eb is de kans om de amber te vinden het grootst. 

De klompjes liggen doorgaans niet open en bloot op het strand. Vaak ligt de amber “gewikkeld” in zeewier of verscholen tussen stukjes wrakhout etc. Goed kijken dus! Wie vindt er als eerst een klompje? 

Barnsteen of gewoon steen?
Amber is niet altijd goudgeel- of bruinkleurig. Het kan ook wit of roodachtig zijn en lijkt in veel gevallen op een gewone steen. Zo kun je uitvinden of het echte barnsteen is of niet:
- Bijt er voorzichtig op. Voelt het zacht en niet scherp aan, dan is het bijna zeker barnsteen.
- Barnsteen is zachter dan steen en voelt “warmer” aan wanneer je het tegen je wang houdt.
- Wrijf het stuk over je mouw en houd het bij je haar. Wordt je haar erdoor aangetrokken, dan is het stuk bijna zeker barnsteen.
- Denk je dat het een stuk barnsteen is, leg het dan in een glas water, waarin twee eetlepels zout opgelost zijn. Barnsteen zinkt niet, maar blijft tegen het wateroppervlak drijven.

En wanneer je dan een barnsteen vindt, kun je er op verschillende plekken een onvergetelijk souvenir van maken.

6. Oesters plukken

Trek je laarzen aan voor een heerlijk avontuur voor heel de familie. Laat je begeleiden door deskundige natuurgidsen tijdens een oestersafari. Zodra de 'r' in de maand zit, kun je de delicatesse plukken - en eten natuurlijk! Maak bijvoorbeeld een oestersafari vanaf de Waddeneilanden Fanø en Rømø aan de zuidwestkust van Jutland. Ook vanuit het iets noordelijker gelegen plaatsje Ribe kun je via het Vadehavscentret (Waddenzeecentrum) georganiseerde waddenexcursies en oestersafari's boeken, waarmee je het fantastische Waddenzeegebied verkent. Reis je nog iets noorderlijker door Jutland, dan is de Limfjord een aanrader, waar je via het Dansk Skaldyrcenter een oestersafari kunt maken. 

7. Schatzoeken (GeoCaching) 

GeoCaching is een interactieve zoektocht in de buitenlucht, waarbij een GPS gebruikt wordt om te zoeken naar schatten. Ook in Denemarken liggen honderden verborgen schatten. Bekijk op de GeoCaching website waar in Denemarken je ze kunt vinden. De schatten zijn over het algemeen kleine potten met een logboek en een klein geschenk. 

8. Sterrenkijken in Dark Sky Park Denemarken

Door de volledige duisternis en minimale lichtvervuiling zijn de eilanden Møn en Nyord (beide in Zuid-Seeland) door The International Dark Sky Association uitgeroepen tot Dark Sky Park en bestempeld tot een van de beste plekken ter wereld om sterren te kijken. Zelfs de Melkweg kun je hier onder de juiste omstandigheden zien. De ervaring op Møn, waarbij miljoenen sterren aan de hemel schijnen en 128 meter onder je in zee worden weerspiegeld, is ronduit magisch. De prachtige omgeving met steile kliffen en glooiende heuvels die je vanuit Camp Møns Klint bijvoorbeeld kunt verkennen zijn ook overdag een aanrader!

Ga je graag een stap verder en ben je benieuwd naar Dark Sky fotografie? Beleef het Dark Sky Park van Denemarken met de beste astrofotograaf ter wereld. 

9. Wildkamperen

Wanneer officiële campings niet jouw ding zijn en je graag een nachtje vrij in de natuur wilt doorbrengen, dan is Denemarken het land voor jou. Met meer dan 1.000 gebieden waar het toegestaan is om te wildkamperen staat er een natuurlijke ervaring voor je klaar. Caravans en andere gemotoriseerde voertuigen zijn in deze gebieden niet toegestaan. Dit zijn pure, natuurlijke plekken waar je niets anders dan je eigen voetstappen mag achterlaten als je weer vertrekt.

De locaties waar wildkamperen is toegestaan zijn vaak uitgerust met stromend water en een toilet, een derde van de locaties beschikt ook over zogenaamde 'shelters' waar je de nacht kunt doorbrengen.

Het Deense Natuuragentschap heeft een aantal richtlijnen voor wildkamperen opgesteld. Ze beschikken ook over een handige kaart. De kaart is in het Deens. Onder het kopje ‘Overnatning’ zijn alle outdoor overnachtingsopties getoond op de kaart. Eronder kun je direct zien of selecteren of faciliteiten zoals een w.c. of een shelter, waarbij een overdekking beschutting biedt (handig als het regent!). Een aantal van de mooiste shelters hebben we vast voor je op een rij gezet! 

10. Mountainbiken in de mooiste bossen

Er zijn 8 aangewezen bosgebieden in Denemarken waar je kunt mountainbiken buiten de gemarkeerde paden. Dit zijn:

- Bidstrup Skovene, Noord-Seeland (9.5 km)
- Blåbjerg Klitplantage ten zuiden van het Ringkøbing Fjord, West-Jutland (7.3 km) 
- Bordrup Klitplantage bij Blåvand, West-Jutland (6.8 en 8 km) 
- Klosterheden Plantage, Denemarkens langste MTB track, Jutland (50 km) 
- Hareskoven, ten noordwesten van Kopenhagen (26 km) 
- Rold Skov, Jutland (23 km) 
- Rude skov, net ten noorden van Kopenhagen (9 km singletrack) 
- De bossen rondom Aabenraa, Zuid-Jutland (8.4 km)

Als je geen eigen mountainbike hebt, dan kun je deze huren in de meeste fietsenwinkels in Denemarken. Hier vind je een overzicht met fietswinkels die in het algemeen fietsen verhuren zijn die je zou kunnen contacteren, of zoek via Google met de term: 'mountainbike udlejning'. 

Tip: vind meer informatie over de specifieke tracks door in Google te zoeken op de term 'mtb' gevolgd door de bosnaam. 

11. Duik onder de grond

Deze laatste in het rijtje is niet gratis, maar wel heel leuk. Er zijn verlaten mijnen en natuurlijke grotten in Denemarken die kunt bezoeken. Als je durft. Want in veel van deze moet je de spannende duisternis delen met kolonies van... vleermuizen! Jutland heeft drie bekende verlaten mijnen:

• De Mønsted kalksteengroeven (foto)
• Daugbjerg Limestone Mines
• Thingbæk Limestone Mines in het prachtige natuurgebied Rebild

Alle drie zijn nu open voor het publiek met musea en ondergrondse avonturen. Samen bieden ze honderden kilometers lange ondergrondse wereld om te verkennen en een gevoel te krijgen hoe het was om onder de grond te werken.